Tại đất nước Bhutan ăn chay trường có gì đặc biệt?

Bhutan – vương quốc nhỏ bé nằm ẩn mình giữa dãy Himalaya hùng vĩ, luôn được ca ngợi là quốc gia hạnh phúc nhất thế giới. Bên cạnh hệ thống chính trị đo lường sự thịnh vượng của người dân bằng chỉ số Hạnh phúc Quốc gia Tổng thể (GNH), Bhutan còn nổi bật với một lối sống đặc biệt: ăn chay trường. Điều đó không chỉ bắt nguồn từ nền văn hóa lâu đời, tính tâm linh trong đời sống hàng ngày, mà còn phản ánh sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên.

Ăn chay trường ở Bhutan không chỉ là phong trào mà còn là một phần trong bản sắc quốc gia, là triết lý sống gắn liền với lòng từ bi, sự giác ngộ và lối sống bền vững. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá nguyên do tại sao người dân Bhutan lại chọn ăn chay trường, giá trị văn hóa – tín ngưỡng phía sau phong cách sống này và bài học Việt Nam có thể học hỏi từ họ.

1. Hoàn cảnh địa lý và lịch sử ảnh hưởng đến thói quen ăn uống tại Bhutan

Bhutan là một đất nước nhỏ, gần như bị cô lập với phần còn lại của thế giới cho đến cuối thế kỷ 20. Phần lớn diện tích của Bhutan là núi rừng trùng điệp, khiến giao thông và việc nuôi trồng chăn nuôi trên quy mô lớn gặp nhiều hạn chế. Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt buộc người Bhutan phải sáng tạo trong việc sử dụng các loại thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật.

Nền nông nghiệp bản địa chủ yếu trồng ngô, khoai tây, các loại đậu, rau xanh và đặc biệt là gạo đỏ – một loại lương thực chỉ có ở khu vực Himalaya. Sự phụ thuộc vào thực vật dần hình thành thói quen ăn uống dựa vào rau củ và trái cây.

Tuy nhiên, ăn chay trường ở Bhutan không đơn thuần bắt nguồn từ khía cạnh địa lý hay thiếu nguồn thực phẩm có nguồn gốc động vật. Yếu tố quan trọng hơn cả chính là vai trò của tôn giáo – đặc biệt là Phật giáo Kim cương thừa (Vajrayana) – đã ăn sâu vào đời sống của người dân Bhutan suốt hàng ngàn năm qua.

2. Phật giáo Kim cương thừa – Cội nguồn của lòng từ bi và việc ăn chay

Hơn 75% dân số Bhutan theo đạo Phật Kim cương thừa – một nhánh Phật giáo phát triển mạnh ở vùng Himalaya, mang nhiều nét đặc sắc riêng biệt và sâu sắc hơn về mặt tâm linh. Đây là tôn giáo chính thống và cũng là quốc giáo của Bhutan.

Đạo Phật dạy về lòng từ bi vô lượng đối với tất cả chúng sinh, không phân biệt giàu hay nghèo, người hay vật. Tín đồ Phật giáo tin rằng tất cả các sinh linh đều có Phật tính và đều có quyền được sống. Giết hại động vật để phục vụ sở thích ăn uống không những đi ngược lại tinh thần từ bi mà còn tạo nghiệp xấu.

Trong các ngôi chùa tại Bhutan, tăng ni luôn thực hành ăn chay thuần túy. Những ngày lễ Phật giáo hay Nguyệt thực (full moon), toàn dân sẽ cùng nhau ăn chay để tích công đức. Ðặc biệt, trong vài năm gần đây, chính phủ Bhutan còn kêu gọi toàn quốc ăn chay vào các ngày thứ Hai (Meatless Monday). Điều này không chỉ có ý nghĩa tâm linh mà còn giúp bảo vệ môi trường.

Đồng thời, Đức Vua và các thành viên Hoàng Gia cũng là những người rất tích cực cổ vũ lối sống từ bi và ăn chay. Sự dẫn dắt từ cấp cao góp phần mở rộng phong trào ăn chay trong toàn xã hội.

3. Ăn chay trong đời sống thường nhật của người Bhutan

Tại đất nước Bhutan, ăn chay không phải trào lưu “healthy” kiểu Tây phương mà là một phần không thể thiếu trong văn hóa sống hàng ngày. Người dân Bhutan ăn chay như một việc tất nhiên – không màu mè, không phô trương.

Bữa ăn của người dân chủ yếu là cơm gạo đỏ, đi kèm với rau củ luộc hoặc xào, món đậu hầm, phô mai yak (một loại bò Himalaya), và rất ít đồ chế biến cầu kỳ. Món nổi bật nhất chính là Ema Datshi – ớt nấu phô mai – được xem như “quốc hồn quốc túy” dù cay nồng tới mức khách du lịch khó ăn nổi.

Không ít gia đình dùng chế độ ăn chay trường quanh năm. Những ai không ăn chay thường xuyên cũng sẽ ngừng tiêu thụ thịt vào các ngày lễ Phật giáo và ngày quốc gia quy định.

4. Chính sách quốc gia hỗ trợ lối sống ăn chay

Một trong những điều khiến ăn chay trường tại Bhutan trở nên bền vững chính là các chính sách vận động của nhà nước. Bhutan đi tiên phong trong việc tạo ra một quốc gia “không sát sinh” bằng cách đóng cửa lò mổ và cấm nhập khẩu thịt tươi sống từ năm 2014.

Chính phủ rất nghiêm khắc trong việc giám sát bán buôn thịt, nhằm không khuyến khích buôn bán và giết mổ động vật. Các chương trình giáo dục tại trường học cũng tích cực tuyên truyền về lối sống lành mạnh, không dính máu chúng sinh.

5. Ăn chay – lựa chọn vì lòng từ bi và cả sức khỏe

Dễ nhận thấy rằng người Bhutan có thân hình cân đối, ít bệnh mãn tính liên quan đến béo phì, tim mạch hay huyết áp. Phần lớn là do chế độ ăn thuần thực vật, ít chất béo, giàu chất xơ và vitamin tự nhiên.

Một nghiên cứu từ World Health Organization (WHO) ghi nhận Bhutan là một trong những quốc gia có tỷ lệ ung thư đường ruột và bệnh béo phì thấp nhất châu Á. Đây là minh chứng cho thấy ăn chay trường không chỉ mang yếu tố đạo đức mà còn trực tiếp cải thiện sức khỏe.

6. Tác động đến môi trường và tính bền vững

Bhutan là quốc gia đầu tiên và duy nhất tuyên bố trung hòa carbon, thậm chí có mức phát thải âm – nghĩa là lượng khí CO2 mà Bhutan hấp thụ còn lớn hơn lượng mà họ thải ra. Một phần không nhỏ trong thành quả đó đến từ việc người dân ít tiêu thụ thực phẩm từ động vật.

Chăn nuôi công nghiệp được biết đến là nguyên nhân hàng đầu gây phát thải khí nhà kính, hủy hoại rừng, ô nhiễm nguồn nước và đất đai. Nhờ ăn chay phổ biến, Bhutan hạn chế tối đa việc phá rừng để làm trang trại chăn nuôi.

7. Việt Nam và bài học từ lối sống chay của Bhutan

Tại Việt Nam, ăn chay không còn xa lạ với nhiều người – đặc biệt là những ai theo Phật giáo hoặc quan tâm tới sức khỏe. Tuy nhiên, phần lớn vẫn còn coi ăn chay là “cực đoan”, “thiếu chất” hay chỉ phù hợp với người lớn tuổi.

Bhutan đã chứng minh được rằng ăn chay trường có thể là một lối sống bền vững, không những cho cá nhân mà cho cả cộng đồng. Điều này đặt ra bài học lớn cho Việt Nam – nơi mà ngành chăn nuôi đang phát triển vượt bậc nhưng đối mặt nhiều thách thức về môi trường và đạo đức.

Thị trường đồ chay Việt Nam đang tăng trưởng mạnh, với nhiều quán ăn, siêu thị thực vật ra đời. Rama, Veganaroma, Bếp Chay Tâm An… là những cái tên tiên phong trong xu hướng này. Tuy nhiên, vẫn cần thêm nhiều thương hiệu chất lượng, uy tín để lan tỏa thông điệp yêu thương.

8. Kết luận

Tại đất nước Bhutan ăn chay trường không chỉ vì đức tin tôn giáo mà đó là lối sống được nuôi dưỡng qua giáo dục, chính sách nhà nước và tâm thức cộng đồng. Trong cảnh sắc núi non huyền ảo, họ không chỉ sống hạnh phúc mà còn sống có trách nhiệm với vạn vật.

Lối sống chay của người Bhutan mang giá trị sâu sắc: giảm nghiệp, dưỡng tâm, nâng cao sức khỏe và bảo vệ môi trường toàn cầu. Với thế giới đang đứng trước khủng hoảng môi sinh, đây có thể là tia sáng cho tương lai phát triển bền vững.

Nếu bạn đang tìm kiếm một con đường mới cho sức khỏe, tâm linh và sự bình an trong tâm hồn, thật không cần phải đi xa đến Bhutan. Ngay tại Việt Nam, bạn có thể bắt đầu hành trình ăn chay lành mạnh nhờ vào những thương hiệu uy tín.

Hãy ghé thăm https://chayngonhungphat.com/ – nơi mang đến cho bạn thế giới đồ chay thanh đạm, đầy yêu thương và đậm đà bản sắc. Bắt đầu từ những bữa ăn chay, bạn có thể góp phần tạo nên một cuộc sống tử tế hơn – cho chính mình và cho cả trái đất này.